Câu ca xưa đã đi vào lòng mỗi con dân đất Việt từ thuở ấu thơ qua lời ru của bà, của mẹ như một lời nhắc nhở đạo hiếu, tri ân không bao giờ phai nhạt. Trong sâu thẳm tư duy mỗi người Việt Nam: Quốc Tổ Lạc Long Quân và Tổ Mẫu Âu Cơ là khởi nguồn của cộng đồng dân tộc, gắn với nghĩa Đồng bào. Các Vua Hùng là những người có công dựng nước, là niềm tự hào thiêng liêng không bao giờ tắt.
Để tưởng nhớ công ơn của các bậc thuỷ tổ đã có công khai thiên lập quốc, với mục đích quy tụ các giá trị văn hoá tâm linh thời đại các vua Hùng và đời đời ghi nhớ công ơn Tổ tiên cùng các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước, đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân và đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ là những công trình kiến trúc tín ngưỡng đã được xây dựng trong quần thể Di tích lịch sử Đền Hùng ở thế kỷ XXI.
Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên viết vào thế kỷ XV có viết: “…Lạc Long Quân tên huý là Sùng Lãm, lấy con gái của Đế Lai là Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, sau nở thành 100 người con trai, là tổ tiên của Bách Việt…Người con cả làm vua nối nghiệp là Hùng Vương. Hùng Vương lên ngôi đặt quốc hiệu là Văn Lang, đóng đô ở Phong Châu, chia nước làm 15 bộ,... truyền được 18 đời đều gọi là Hùng Vương ”. (Đại Việt sử ký toàn thư - tập 1, NXBKHXH - HN1993).
Đền thờ quốc Tổ Lạc Long Quân
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân được khởi công xây dựng ngày 26 tháng 3 năm 2007 tại Núi Sim, xã Chu Hóa, thành phố Việt Tri, tỉnh Phú Thọ. và khánh thành vào ngày 29 tháng 3 năm 2009 đúng vào dịp lễ giỗ Tổ Hùng Vương năm Kỷ Sửu (2011). Đền được xây dựng tại vị trí đẹp về cảnh quan thiên nhiên và phong thủy. Nhìn bao quát, ngôi đền ngự trên lưng một con Rùa khổng lồ, quay mặt theo hướng Nam, hướng về ngã 3 Bạch Hạc. Kiến trúc Đền kiểu chữ Đinh, gồm các hạng mục: Đền chính, cổng, trụ biểu, cổng biểu tượng, phương đình, tả vu, hữu vu, lầu hoá vàng, các công trình phụ trợ và hạ tầng kỹ thuật với tổng diện tích đất là 13,79 ha. Các hoạ tiết trang trí được mô phỏng theo các hoa văn trên trống đồng Đông Sơn được cách điệu như: hình ảnh người giã gạo, hình ảnh chim Lạc... vv được thể hiện sinh động, độc đáo đã mang lại nét kiến trúc đặc trưng riêng của ngôi đền mà vẫn không mất đi sự cổ kính uy linh.
Trong Hậu cung đặt pho tượng Quốc Tổ Lạc Long Quân được đúc bằng đồng, nặng 1,5 tấn, cao 1,98m ở tư thế ngồi trên ngai đầy uy linh.
Tượng Quốc Tổ Lạc Long Quân
Cách đền Quốc Tổ Lạc Long Quân 1,5 km du khách đi theo con đường uốn lượn quanh quanh dưới chân "Tam sơn cấm địa", hành hương qua 525 bậc thềm đá rêu phong để chiêm bái đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ. Đền được xây dựng trên đỉnh núi Vặn (tên chữ là Ốc Sơn), có độ cao 171m so với mặt biển. Đền được khởi công xây dựng ngày 18/9/2001 và khánh thành ngày 18/01/2005.
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ kiến trúc kiểu chữ Đinh (J), quay theo hướng Đông - Nam, gồm hai toà: Tiền tế và hậu cung. Kiến trúc đền được xây theo kiểu truyền thống càng tạo nên sự cổ kính, uy linh của nơi thờ Tổ mẫu.
Trong hậu cung của Đền có đặt tượng Tổ Mẫu Âu Cơ được đúc bằng đồng, dát vàng, trong tư thế ngồi. Tượng Tổ Mẫu Âu Cơ được kết tinh, hội tụ những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam: thông minh, dịu dàng, phúc hậu, nhân từ.
Tượng Tổ mẫu Âu Cơ
Thắp nén tâm hương tại Đền Thờ Tổ Mẫu, tri ân công đức Tổ Mẫu Âu cơ – người mẹ sinh thành ra cộng đồng dân tộc, trong lòng mỗi chúng ta đều dấy lên niềm xúc động tự hào, với tâm niệm:
Tòng lai thượng hữu tiên biệt thành vũ trụ
Thí vấn nhân gian vô mẫu hà đẳng càn khôn.
Dịch nghĩa:
Xưa nay trên trời có tiên tạo thành vũ trụ
Thử hỏi ở đời không mẹ sao nên đất trời?
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân và đền Tổ Mẫu Âu Cơ tại Di tích lịch sử Đền Hùng là sự quy tụ các giá trị văn hoá tâm linh đầy ý nghĩa thể hiện tâm thức và đạo hiếu của con dân đất Việt - đưa cha mẹ về phụng thờ nơi đất thiêng, đất phát tích cội nguồn của dân tộc. Tưởng nhớ tri ân công đức của "cha Rồng, mẹ Tiên" mãi mãi là huyền thoại linh thiêng, bất diệt. Để tình mẹ trải dài khắp non sông, nghĩa cha luôn thấm cùng trời đất./.
Thạc sỹ Phạm Anh Hoàng
Nguồn: Khu di tích lịch sử Đền Hùng